[Chia sẻ ] Những điều cần biết về loại cây mùi tàu

Nhắc đến cây mùi tàu người ta sẽ nghe đâu đó hương vị của những bữa ăn truyền thống Việt. Lẫn trong mùi hương đồng gió nội, mùi cay cay của khói bếp những ngày sang Thu, mùi vi đặc trưng của loại gia vị này nhắc nhớ ta về những bữa cơm chiều có gia đình thân thương ở đó.  Tìm hiều về loại cây này giống như ta cho mình thêm một cơ hội để tìm hiểu về giá trị tuyệt vời tựa như một bài thuốc dân gian bí truyền của người Việt.

Thông tin chung

Cây mùi tàu thường xuất hiện rất nhiều từ những bữa cơm dân dã đến thức quà ở những nhà hàng hạng sang. Đôi khi người ta chỉ yêu cái mùi vị cay cay, ấm áp dễ chịu của chúng mà bỏ qua mất việc chúng được sinh ra từ đâu và ý nghĩa thực sự của chúng là gì?

Xuất xứ

Cây mùi tàu hay con được dân gian gọi bằng những cái tên dân dã như ngò rí, hồ tuy, mùi ta, mùi tui, ngổ thơm là giống cây thân thảo sống hằng năm. Ở phương Tây cây được sử dụng với tên khoa học là Eryngium foetidum, thuộc họ Hoa tán. Cây rau mùi có nguồn gốc bản địa từ phía Tây Nam Á về phía tây Châu Phi.

Hiện nay cây được trồng hầu hết trên khắp đất nước Việt Nam và được sử dụng như một loại rau thơm, thuốc chữa bệnh và gia vị không thể thiếu trong những bữa cơm hằng ngày.

Đặc điểm sinh thái

Cây mùi tàu thuộc dạng thực vật hằng năm, có khi tuổi thọ kéo dài được từ hai đến 3 năm tùy thuộc vào mục đích nuôi trông. Cây cao khoảng từ 15 đến 50cm, Cây có thân mọc đứng, phân nhánh ở ngọn. Lá cây mọc sát ở gốc thuôn dài. Cây mùi tàu thuộc cây thân thảo với chiều cao trung bình từ 15 đến 25cm. Dễ nhận biết thông qua đặc điểm của lá hình mác và thuôn dài, hai bên mép có hình răng cưa. Lá rộng dần về phía ngọn và những là mọc ra từ thân thì có nhiều răng cưa hơn.

Phần hoa có màu trắng luc, mọc ra từ trục thân với dạng hình trụ hoặc hình bầu dục. Khi có quả sẽ mang dạng hình cầu, hơi dẹt và bên trong có chứa nhiều hạt. Hạt này sẽ được tuyển chọn để làm giống, thông thường khi trường thành hạt của cây sẽ tự rụng, phát tán và sinh sản tự nhiên. Tuy nhiên, hiện nay vì cây được sử dụng như một loại gia vị chủ đạo của các nhà hàng lớn nên sẽ được trồng và quy hoạch theo hệ thống để chọn lọc những hạt chất lượng cao nhất và gieo trồng theo quy mô.

Theo sách y học cổ truyền ghi lại cây mùi tàu có vị cay, hơi đắng, thơm và có tính ấm. Cây có tác dụng thanh nhiệt, kiệ tỳ, hành khi tiêu thủng, chữa được rất nhiều bệnh và hỗ trợ ăn ngon miệng, tiêu hóa tốt hơn.

Ý nghĩa với con người

Cây rau mùi, ngay từ cái tên ta đã có thể dễ dàng hình dung ra mùi thơm dễ chịu của chúng. Cây được sử dụng làm rau thơm hay đem sấy khô và chế biến để thành gia vị sử dụng chế biến món ăn của những nhà hàng sang trọng trên thế giới. Cây hiện tại được trồng và sử dụng phổ biến ở nhiều quốc gia đặc biệt ở vùng Địa Trung Hải, một số quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc.

Cây được sử dụng để làm thuốc trị bệnh, chiết xuất làm tinh dầu, nước hoa và ứng dụng trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Cả rễ và lá đều được sử dụng để kích thích hệ tiêu hóa, lợi sữa và chữa trị nhiều bệnh liên quan đến da.

Theo nghiên cứu của khoa hoc, trong hạt của cây mùi tàu có chứa một lượng lớn monoterpenoids và sesquiterpenoids, giàu canxi, sắt, phosphor vitamin A, B1, B2 và vitamin C. Không chỉ thế, cây mùi tàu cũng có chứa đầy đủ hàm lượng chất dinh dưỡng như protein, chất béo và tinh bột.

Rau mùi khi xuất hiện cùng các món ăn sẽ hỗ trợ tạo ra tính thẩm mỹ rất cao nhờ màu sắc xanh tươi và mùi thơ của lá. Bạn có thể sử dụng để ăn sống, dùng nấu canh hay thêm vào mỗi khi nấu cháo cho người bệnh. Một điểm sáng giá khác của loại cây này là trong hạt mùi có chứa đến 1% tinh dầu, 20% chất bèo, 18% chất đạm nên sử dụng để sản xuất hương liệu, làm gia vị chế biến rượu mùi và sản xuất các bánh xà phòng để làm sạch da và hỗ trợ trị mụn, chàm lưng, dị ứng.

Với rất nhiều những lợi ích, việc nhân giống cây mùi tàu đang ngày càng phổ biến với quy mô lớn hơn. Nhờ đó cũng tạo điều kiện cho người dân phát triển và mang về một nguồn thu nhập ổn đỉnh.

Lợi ích của hoa trong đời sống

Sự xuất hiện của cây mùi tàu đã mang đến những lợi ích khổng lồ cho đời sống của con người. Là công cụ hỗ trợ đặc lức cho sức khỏe, tinh thần và trong cuộc sống hằng ngày

Trong y học

Theo nghiên cứu của khoa học, mỗi một cây mùi tàu với thân hình nhỏ bé sở hữu hàng trăm những công dụng khác nhau. Mỗi một bộ phận củ cây sau khi làm sạch đều chứa rất nhiều những giá trị liên quan trực tiếp đến vấn đề sức khỏe của con người.

Thứ nhất cây mùi tàu được biết đến với khả năng khử kim loại nặng cho cơ thế. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Acupuncture & Electro-therapeutics Research. Việc thường xuyên sử dụng rau mùi có thể đào thải thủy ngân và chì ra khỏi cơ thể thông qua hệ bài tiết. Ngăn ngừa nguy cơ gây ung thư và một số những căn bệnh nguy hiểm khác.

Thứ hai, với hàm lượng cineole và axit linoleic, cây mùi tàu có tác dụng chống viêm nhiễm rất tốt. Được sử dụng trog những bữa ăn hằng ngày đặc biệt là những bệnh nhân có tổn thương sâu, tiền sử viêm khớp khó điều trị.

Cây mùi tàu còn được sử dụng cho những bệnh nhân bị thiếu máu. Lượng lớn vitamin A, C, B1, B2 và chất sắt giúp điều trị bệnh một cách hiệu quả và an toàn. Sử dụng cây mùi tàu làm nước ép để uống hằng ngày còn có tác dụng giảm thiểu cholesterol xấu bám vào tĩnh mạch và động mạch, đồng thời giúp bảo vệ hệ thống tim mạch tốt hơn, Cây mùi tàu là một trong những phương pháp khoa học và vô cùng hữu hiệu trong việc điều trị các vấn đề liên quan trực tiếp đến hệ tiêu hóa,

Không những thế, theo nghiên cứu của y khoa cây mùi tàu còn giúp điều hòa kinh nguyệt, chữa được bệnh đậu mùa, dị ứng da, viêm da cơ địa và trả lại một cơ thể khỏe mạnh với hàng rào bảo vệ chống các tác nhân gây hại.

Trong trang trí cuộc sống

Với hương thơm đặc trưng dễ chịu với con người nhưng đây lại chính là kẻ thù của nhiều loại côn trùng như ruồi muỗi, gián rệp hay sâu bọ. Bạn chỉ cần trồng một chậu mùi tàu trong nhà tắm hay để trên ban công, kết hợp sử dụng xông tinh dầu mùi tàu hằng đêm sẽ xua đuổi được rất nhiều loại côn trùng đáng ghét ra khỏi gia đình mình.

Ngoài ra bạn có thể trồng chúng như một loại cây cảnh để mang đến vẻ xanh tươi cho không gian sống của mình. Thúc đẩy tinh thần luôn thoải mái, sảng khoái và mang lại cảm giác dễ chịu.

Cách trồng cây mùi tàu

Để trồng được thành công những cánh đồng mùi tàu xanh tốt và không sau bệnh, bạn cần phải xem xét dựa trên nhiều yếu tố. Từ kỹ thuật trồng, chọn đất, xem mùa vụ đến việc chăm sóc và phòng bệnh về lâu dài.

Chuẩn bị nguyên vật liệu

Đầu tiên, bạn phải xác định thời gian hợp lý nhất để trồng cây mùi tàu. Thường là vào mùa xuân từ tháng 1 đến tháng 3. Hạt giống rau mùi đảm bảo hạt chất lượng tốt, bạn có thể mua tại những cửa hàng chuyên bán hạt giống cây trồng, những nơi chuyên cung cấp hạt giống rau sạch, có bao bì nhãn mác rõ ràng, đảm bảo.

Về đất trồng, bạn nên chọn những loại đất như Tribat, đất Multi có sẵn tại những cửa hàng bán hạt giống cây trồng với tính chất mềm, xốp và giàu chất dinh dưỡng. Hạt giống cây mùi tàu sẽ phát triển ổn định nhất ở điều kiện pH từ 6.2 đến 6.8.

Đất trồng trước khi bón phân và gieo trồng cần bón vôi hoặc Trichoderma, phơi ải dưới nắng ít nhất 1 tuần. Mục đích của việc này là giúp tiêu diệt mầm bệnh, khử vi khuẩn và nấm bệnh. Cuối cùng để tạo thuận lợi cho việc sinh trưởng của hạt giống bạn có thể thêm xơ dừa nghiền nhỏ, mùn cưa trấu, phân trùn để bổ sung chất dinh dưỡng cho đất.

 Cách trồng

Bước đầu tiên cần ngâm hạt giống với nước ấm 40 độ C từ 15 đến 20 giờ theo tỷ lệ 3 phần nước lạnh, hai phần nước sôi. Sau đó đem vớt ra để ráo nước rồi ủ trong khăn bông ẩm qua đềm từ 5 đến 6 giờ.

Sau đó đem hạt đi gieo, cần gieo hạt giống đều tay xuống đất đã được lên luống và chuẩn bị sẵn. Có thể trộn hạt với cát trắng hoặc tro bếp để dễ dàng quan sát lượng hạt khi rắc. Sau khu gieo song sẽ phủ lên trên một lớp đất mỏng chừng 1cm, tươi phun sương để tạo độ ẩm cho đất trước. Nên gieo hạt vào chiều tối thì phủ bạt qua đêm giữ ấm cho hạt giống một lần trong gieo đầu tiên.

Một số thông tin khác

Điều đầu tiên khi chăm sóc cây mùi tàu cần chú ý về mặt ánh sáng. Cây rau mùi sinh trưởng tốt ở những nơi có ánh sáng nhẹ như vùng Nam hoặc Đông Nam với nhiệt độ ấm áp. Nếu thời tiết quá nắng gắt nên dùng tấm lưới che phủ với mức che phủ trên 50% để che bớt nắng từ 2 đến 3 giờ đồng hồ. Giai đoạn cần tránh nắng nghiêm ngặt nhất là lúc cây được 4 đến 5 ngày tuổi khi có 3 đến 4 lá mầm.

Lượng nước và độ ẩm cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng của cây mùi tàu. Hằng ngày nên đều đặn tưới nước hai lần cho cây, để đất luôn được giữ độ ẩm một cách tốt nhất. Những ngày trời mưa nên chú ý giảm lượng nước tươi sao cho phù hợp với thời tiết. Tuyệt đối không nên tưới nước khi trời đang nắng nóng, tưới nước nhẹ nhàng để tránh bị bung gốc hay dập lá.

Khi cây rau mùi đạt từ 7 đến 12 ngày tuổi cần tưới phân để bổ sung chất dinh dưỡng cho cây. Cách hợp lý nhất là bạn pha loãng phân ure, lân cùng với nước theo tỷ lệ 0.5 kg ure, lân với 2 lít nước.

Cây mùi tàu là một trong những loại gia vị, bài thuốc quý được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực lẫn y học của người Việt nói riêng và thế giới nói chung. Góp phần đẩy lùi được nhiều căn bệnh nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Mỗi gia đình nên bỏ túi những phương pháp trồng trọt hiệu quả để có thể tự tay gieo trồng chúng trong chính không gian sống của mình